آیین بزرگداشت معمار داخلی موزه‌ی آبگینه

رونمایی از تمبر هانس هولاین

خبرنگار امرداد: مارال آریایی
1397-09-21
00:00

آیین سپاسمندی از «هانس هولاین» همراه با رونمایی تمبر بزرگداشت وی 19 آذرماه 1397 خورشیدی در تالار زنده‌یاد کیارستمی بنیاد فارابی در کنار دیرینکده (:موزه) آبگینه و سفال ایران برگزار شد.
این آیین با باشندگی اشتفان شولتز سفیر اتریش در ایران، لی‌لی هولیان فرزند زنده‌یاد هولاین، محمد حسن طالبیان، محمدرضا کارگر فرنشین دیرینکده‌ها، محیط طباطبایی فرنشین ایکوم، علیرضا تابش سرپرست بنیاد سینمایی فارابی، الهام فخاریان هموند شورای شهر تهران، دلاور بزرگ‌نیا سرپرست سازمان میراث فرهنگی استان تهران، امید شیوا سرپرست دیرینکده آبگینه، محمدرضا موحدی، بیژن سیفوری گرافیست و عکاس، بهرام شیردل استاد مهرازی مدرن و گروهی از هنرمندان آبگینه و دوست‌داران این هنر برپا شد.
در آغاز این آیین دکتر امید شیوا سرپرست دیرینکده آبگینه و سفالینه‌های ایران با خوشامدگویی به میهمانان باشنده گفت: «دیرینکده‌ها نه‌ تنها گنجینه‌ی ملی یک کشور بلکه جزیی از اسناد جهانی فرهنگ و تمدن انسانی به‌شمار می‌آیند. نگرش جهان امروز به دیرینکده‌ها به‌عنوان یکی از نهادهای فرهنگی چنان است که در برنامه‌ریزی فرهنگی کشور جایگاه بالایی دارد.
دیرینکده‌ها می‌توانند با فراهم آوردن محصولات فرهنگی جامعه‌های گوناگون، زمینه برخورد و پیوند فرهنگ‌ها و آشنایی مردم را با فرهنگ‌ این جامعه‌ها فراهم نموده و شناخت مردم را در این‌باره افزایش دهند و از این راه نیز به باروری فرهنگ کمک کند و انگیزه‌ی بهره‌گیری از فرهنگ‌های دیگر را به‌وجود آورد. در این میان است که مبانی توسعه‌ی گردشگری پدید می‌آید و فرآورده‌های فرهنگی به‌ عنوان بازوان توسعه‌ی گردشگری فرهنگی ایفای نقش می‌کنند.»

امید شیوا مدیر موزه آبگینه

وی در ادامه افزود: «بسیار شادمانم کوشش‌های همکارانم در دیرینکده‌ی آبگینه ایران برای برگزاری این بزرگداشت به انگیزه کرنش به مهرازی درونی و طراح آن «هانس هولاین» به ثمر نشسته‌است. این پاسداشت به راستی که گرامی‌داشت هنر و ستایش تاریخ و فرهنگ پرافتخار است. فرهنگ و تاریخی که در یک بنای باشکوه و درکنار ویترین‌های بی‌مانند هولاین درخشان‌تر شده‌است.»
فرنشین دیرینکده‌ی آبگینه بیان کرد: «هنر تنها نوآوری زیرکانه و باشکوه انسان نیست بلکه آشکار شدن همه‌ی زیبایی‌ها، خوبی‌ها و ویژگی‌های برجسته‌ی شخصیت انسان است که هنگام بروز می‌تواند طغیانی را در اندیشه‌ی جامعه‌ی پرآشوب کنونی صورت دهد و انسان را کنجکاو و تشنه‌ی پاسخ‌های گوناگون نماید.
در این میان شاهکارهای معماری جهان از آغاز تمدن‌ها تا واپسین دستاوردهای مهرازی دارای پیچیدگی‌هایی است. به گفته‌ی هولاین هنر معماری رمزآلود است. آن‌چه که در دیرینکده آبگینه و سفالینه ایران رخ داده است مرا به یاد بخش‌بندی هنر از دیدگاه «هگل» می‌اندازد که تاریخ هنر سه گام جداگانه را می‌تواند تشخیص دهد هنر سمبولیزم، هنر کلاسیک و هنر رمانتیک.
مهرازی بیشتر با گام سمبلیک ، تندیس‌سازی بیشتر با گام کلاسیک و شعر با گام رمانتیک شناخته شده‌است. اما آن‌چه در دیرینکده‌ی آبگینه وجود دارد آمیخته سه گام است؛ مهرازی این دیرینکده و آن‌چه به دست هولاین صورت گرفته آمیزه‌ای از گام‌های سمبولیک، کلاسیک و رمانتیک با یکدیگر است و هنر به‌کار رفته در باشکوه‌ترین رویه آن در دیرینکده آبگینه نمایان شده‌است.»
شیوا در پایان سخنانش گفت: «اکنون پس از ۴۰ سال از تاسیس این موزه و مرور خاطرات تلخ و شیرینی که در خیابان هم‌جوار آن گذشته‌است چهره‌اش نه‌تنها کهنه و غبارگرفته نشده بلکه هنر به کار رفته به دست هولاین آن را به گیراترین دیرینکده‌ی ایران کرده‌است ولی بایستی آن را زنده نگاه‌داشت و به پویایی آن افزود.
امروزه دیرینکده‌های جهان تنها مکانی برای دیدار آثار تاریخی نیست بلکه جای گفتمان نسل نو، هم‌اندیشی در آزموده‌های هنری و جایی برای آسایش و آرامش دوست‌داران هنر، تاریخ و فرهنگ است. به‌همین‌روی دیرینکده‌ها را با اندیشه‌های به روز شده، فن‌آوری‌های مدرن و نگرشی نو سرپرستی کرد.»

سفیر اتریش اشتفان شولتز

سپس فیلمی از دیرینکده آبگینه و سفال ایران پخش شد و در ادامه دکتر «اشتفان شولتز» سفیر اتریش در ایران از این‌که در دیرینکده‌ی آبگینه، آمیخته‌ای از هنرهای سرامیک، شیشه و مهرازی و دارای نشان‌هایی از تمدن ایران، باشنده است، ابراز شادمانی کرد و گفت: «ایران و اتریش پیوند دوستانه درازی با یکدیگر دارند. هولاین به عنوان معمار فیگور پست مدرن یکی از نخستین طراحانی است که از دهه ۶۰ میلادی در بسیاری از کتاب‌های تاریخ معماری در اروپا دیده می‌شود و بسیاری از چشم‌اندازها به‌دست وی طراحی شده است.
سفیر اتریش در ایران عنوان کرد: هولاین با ریزبینی بسیار توانسته ترکیب خوبی را بین هنر و فرهنگ شرق و غرب در طراحی موزه آبگینه ایجاد کند.
شولتز پافشاری کرد: «مفهوم پشت این موزه ایجاد رابطه هارمونیک و ترکیب هویتی جدید با در نظر گرفتن ویژگی‌های فرهنگ سنتی ایرانی است. هولاین ایرانیان را ملتی پیشرفته می‌دانست و سربلندی ما است که یادگارهای او را امروز می‎بینیم.»
سفیر اتریش با بیان اینکه امیدوارم همکاری صمیمانه دو کشور تداوم داشته باشد اعلام کرد که کتابی را به کتابخانه‌ای که بنام هولاین گشایش خواهد یافت هدیه خواهد کرد.

لی لی هولاین فرزند هانس هولاین معمار برجسته اتریشی

لی لی هولاین دختر هانس هولاین نیز در آیین سپاسمندی از پدرش گفت: «خورسندم که به ایران آمدم و بسیار دوست داشتم این جا را ببینم. این یکی از کارهای کلیدی است که پدرم انجام داده و همواره کارهای وی را که در دهه ۷۰ انجام شده پیگیری می‌کنم.»
وی ادامه داد: «پدرم من مهرازی دوره اسلامی و هنر ایرانی را دوست داشت و می‌دانم موزه آبگینه برای وی ارزش بسیاری داشته‌است.»
فرزند هولاین با سپاسگزاری از برگزاری آیین بزرگداشت هانس هولاین گفت: «سپاس خودم را با پیشکش چند کتاب به کتابخانه‌ی در دست گشایش بیان می‌کنم.»
دکتر هاکان اشمیت نیز در این آیین از هانس هولاین گفت: «هولاین یک مهراز بزرگ بود و برجسته‌ترین مهراز اتریش در نیم سده‌ی گذشته بود که توانست مهرازی پست مدرن را شکلی نو دهد.
هولاین مردم شانس و فیلسوف هم بود و در کارهای وی این نگاه اثر داشت. برخی آزموده‌هایش را در آثار دهه ۷۰ می‌توان دید و وی مهرازی نوین و شهری را آمیخته کرده است.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «وی برنده‌ی طراحی فضاهای همگانی شد و کوشید فضاهای نه چندان دوست داشتنی را با در نظر گرفتن حس سرگرمی به وجود آورد.
نگرش نوآورانه هولاین در طراحی دیرینکده بسیار اثرگذار بود و از آثار پست مدرن به‌شمار می‌آید. یکی از برجسته‌ترین دیرینکده‌ها در مونشن‌گلادباخ با مهرازی هولاین ساخته شد.»
وی گفت: «هولاین یک خانه‌‌ی قاجار را به جعبه‌ی جواهر و موزه‌ای استاندارد تبدیل کرد. دستاورد دیرینکده آبگینه تنها چشم‌انداز مهرازی نیست بلکه طراحی به گونه‌ای انجام شده که اشیای درون دیرینکده حس خوبی به بیننده می‌دهد.»

دکترمحمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی

دکتر محمد حسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز در ادامه‌ی این همایش گفت: بسیار شاد است دختر هانس هولاین اینجا هست و از نزدیک دستاوردهای پدرش را می‌نگرد.
وی افزود: «کار دیرینکده‌ی آبگینه و سفالینه‌های ایران بسیار ویژه است زیرا در بنایی تاریخی این کار ارزشمند به پیاده شده است. امروز باید پاس بداریم سازندگان این بنا که در دوران قاجار آن را آفریدند و به کسانی که این بنا را تا امروز مرمت کردند کرنش می‌کنیم.»
معاون میراث فرهنگی کشور گفت: «بی‌گمان هانس هولاین شناخت درستی درباره اشیای حاضر در دیرینکده داشته است و نگاه ما به این مجموعه به عنوان دیرینکده‌ای ملی است. جایی که این بنا قرار دارد هسته اصلی و تاریخی تهران به‌شمار می‌آید.»
طالبیان در دنباله سخنانش افزود: «شمار بالایی شی در دست ما است که برای بینندگان، دیدن آن گیرا است و خیابان سی‌تیر، خیابان پیوندگاه ادیان الهی است و به عنوان خیابان فرهنگی تهران به‌شمار می‌آید»
معاون میراث فرهنگی از این که کتابخانه هانش هولاین گشوده می‌شود و کتاب‌هایی به دست وی به کتابخانه پیشکش می‌شود ابراز خوشنودی کرد و گفت: «باید نسبت به بناهای تاریخی مهر ورزید. شادم که امروز دیرینکده آبگینه به نیکی شناسانده می‌شود و امیدوارم ما نیز از این دیرینکده در نگاه ملی بتوانیم پشتیبانی کنیم.»
محمدرضا موحدی، بیژن سیفوری گرافیست و عکاس، بهرام شیردل استاد مهرازی مدرن نیز سخنانی ایراد کردند.
در ادامه از تمبر یادیود بزرگداشت هانس هولاین نیز رونمایی شد و آیین پایانی گشایش کتابخانه تخصصی و کارگاه آموزشی نیز برگزار شد.

پوستری که به دست بیژن سیفوری طراح شد و بر روی تمبر نیز جای گرفت

کوتاه از زندگی هانس هولاین
هانس هولاین، مهراز شناخته شده اتریشی طراح، هنرمند و نظریه‌پرداز معماری در ۳۰ مارس ۱۹۳۴ میلادی در ویانا پایتخت اتریش چشم به جهان گشود. سال ۱۹۵۶ از دانشگاه هنرهای زیبای وین فارغ التحصیل شد سپس به آمریکا رفت و در رشته مهرازی و شهرسازی در موسسه «تکنولوژی ایلینو شیکاگو» به آموختن ادامه داد. سپس کارشناسی ارشد مهرازی را در سال ۱۹۶۰ در دانشگاه کالیفرنیا- برکلی- کالج در طراحی محیط زیست ادامه داد. او به وین برگشت و سرگرم کار شد.
هانس هولاین در بسیاری از دانشگاه های اروپایی و آمریکایی آموزش داده است و پس از آن در دانشگاه هنرهای کاربردی وین به جایگاه استادی رسید. وی بیشتر به عنوان معمار کار می‌کرد اما طراح گروه ممفیس و کمپانی اُلسی (Alessi) نیز شناخته می شود.
آثار مهرازی او در بیشتر جاهای جهان دیده می‌شود از شناخته‌شده‌ترین و برجسته‌ترین آثار او «خانه هاس» و «موزه سالزبورگ» در اتریش، «موزه آبگینه و سفالینه ایران» در تهران، «موزه آبتیبرگ» در آلمان ، طراحی نمایشگاه دو سالانه ونیز، «موزه تاریخ تمدن» مصر، «موزه هنر مدرن» فرانکفورت، «موزه آتشفشان» در پارک زمین شناسی ولکانیا در پاریس، «انجمن فرهنگی» در برلین و «تالار کنسرت والت دیزنی» در لوس آنجلس و بسیاری دیگر هستند. هولاین در سال ۱۹۸۵ به پاسداشت آثارش، جایزه معماری پریتزکر (pritzker) را دریافت کرد. وی در آوریل سال ۲۰۱۴ در سن هشتاد سالگی درگذشت.
دیرینکده‌ی آبگینه جزو خانه‌های تاریخی تهران که طراحیش به‌دست مهرازان ایرانی و طراحی مهرازی درونی و ویترین‌ها به هانس هولاین سپرده‌ شد وی از مهرازان سبک پُست مدرن برای طراحی درونی دیرینکده برداشتی از مهرازی ستون‌های پارسه، کعبه زرتشت و حوض‌های صفوی داشته‌است. با این‌که ویترین و فضای درونی دیرینکده مدرن طراحی شده‌اند ولی به مهرازی سنتی بنا آسیب نزده و در هماهنگی کامل با آن جای دارد.