علینقی وزیری فرزند موسی خان میرپنج در سال 1261 خورشیدی زاده شد. او نوازنده بزرگ تار و آغازکنندهی حرکت تجددخواهی در موسیقی ایران است. ابتدا با راهنمایی دایی خود به نواختن تار پرداخت و با کسب فیض از محضر استادان بزرگ، به مقام هنرمندی رسید. وزیری در جوانی از مشروطهخواهان بود و سوابق خدمات نظامی بسیاری داشت، ولی به عشق موسیقی، از سابقه خدمات خود چشم پوشید و یکسره به موسیقی روی آورد. وی با کمک مصطفی قلی خان بیات راهی اروپا شد و مدت پنج سال در آلمان و فرانسه به تحصیل موسیقی پرداخت و در بازگشت با فکر پیشرفت موسیقی ایران، مدرسه عالی موسیقی را دایر کرد.
در این مدرسه علوم موسیقی غربی و اصول موسیقی ایرانی آموخته میشد و سعی بر این بود که موسیقی ایرانی با کمک تکنیک غربی، زندگی تازهای بیابد و با موسیقی بینالمللی همگام شود. پس از تشکیل مدرسه، ارکستر مدرسه، و کلوب موزیکال از اعضا و شاگردان مدرسه تشکیل شد و کنسرتهای متعددی برگزار گردید. وزیری در چهار کنفرانس معروف خود به سال 1304 خورشیدی اهداف خود را برشمرد و تا سال 1313 خدمات بسیاری انجام داد از جمله تاسیس سینما صنعتی برای بانوان، نوشتن کتابهای آموزشی برای تار و ویولن و تئوری موسیقی ایرانی و سرودهای مدارس و ریاست مدرسه موزیک و ریاست مدرسه موسیقار.
در سال 1313 به علت اختلاف با سردمداران وقت بر کنار شد و بعد از چند سال، دوباره به خدمات دولتی برگشت و استادی دانشگاه را پذیرفت. او پایهگذار رشته باستانشناسی و دارای کرسی تاریخ هنر و زیباشناسی بود.
وزیری در سال 1320 مجددا به ریاست امور موسیقی کشور رسید و برنامههای متعددی را در این زمینه سرپرستی کرد و از سال 1325 به بعد دیگر وقف مطالعات علمی شد و در سال 1350 با سمت استاد ممتاز از دانشگاه تهران بازنشسته گردید. در سال 1352 با فروش مایملک و دارایی خود بنیاد جوایز موسیقی ملی ایران را تاسیس کرد که هدف آن اعطای بورسیه به دانشجویان بیبضاعت و با استعداد و تشویق افراد به تحقیق در گامهای سازنده موسیقی ایران و ساختمان سازهای ایرانی بود. آثار وزیری بسیار زیاد و پرتنوع هستند و قسمتی از آنها با اجرای ارکستر مدرسه عالی موسیقی به رهبری او در صفحه ضبط شدهاند و بانو روحانگیز خوانندگی آنها را بر عهده داشته است. قسمتی نیز در سالهای بعد توسط شاگرد وفادار او روحالله خالقی بازسازی شد و با ارکسترهای بزرگ در رادیو اجرا و ضبط گردید.
در آثار او وجود نوعی هارمونی ویژه موسیقی ایرانی، ملودیهای زیبا مدولاسیونهای مناسب و تلفیق خاصی از موسیقی و شعر شنیده میشود. متاسفانه بیشتر آثار وزیری اجرا نشده است. از آثار او میتوان نیمه شب، دلتنگ، خریدار تو، دخترک ژولیده، و بند باز را نام برد. قطعات او برای تار با ساز خود او در صفحه ضبط شده و گواهی است بر توانایی بسیاری که این استاد چیرهدست در تار نوازی داشته است.
کتابهای او عبارتند از: دستور تار، دستور جدید تار و سه تار، دستور ویولن (2جلد)، سرودهای مدارس، سرودهایی از پندهای سعدی، خواندنیهای کودکان (5جلد)، موسیقی نظری (3جلد)، زیباشناسی در هنر طبیعت (2جلد)، مقالات و سخنرانیهای او به کوشش سید علیرضا میر علی نقی در کتاب «موسیقینامه وزیری» جمع و تدوین گشته است.
وزیری از استادان بزرگی است که موافقان و مخالفان زیادی دارد. موافقانش او را پدر موسیقی نوین ایرانی میدانند و مخالفانش او را مخرب سنتها و ارزشهای هنری استادان قدیم میشمرند.
به هر حال تردیدی نیست که علینقی وزیری نابغه بزرگ و تاثیرگذاری بوده است. وی در تاریخ 18/6/1358 در تهران درگذشت و در مقبره خانوادگی در بهشت زهرا در کنار برادر و خواهرش دفن گردید.