به یاد زنده‌یاد دکتر احسان یارشاطر

دکتر احسان یارشاطر، زبان‌شناس و ادیب نام‌آور کشورمان دیروز، یکشنبه، ۱۱ شهریورماه ۱۳۹۷ خورشیدی، در رنج و شکنج دوری از مام میهن، در کالیفرنیای ایالات متحده‌ی آمریکا درگذشت. این فرزانه‌ی فرّمند با دلی دریایی و سینه‌ای سینایی چشم بر زروزیور زندگی پوشاند و هر آنچه از زندگی داشت بر سر بالندگی زبان فارسی نهاد.

احسان یارشاطر در خانواده‌ای کاشانی‌تبار در همدان زاده شد. سال یکم و دوم دبستان را در دبستان‌های آلیانس یهودیان و تایید همدان گذراند. سپس همراه خانواده‌اش به کرمانشاه و سپس به تهران کوچید. احسان یارشاطر دکترای زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه تهران گذراند و پس از  چندی با بورس شورای فرهنگی بریتانیا در تهران به لندن رفت و در آنجا در مدرسه‌ی مطالعات مشرق‌زمین و آفریقای دانشگاه لندن دکترای فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران را دریافت کرد. دکتر یارشاطر در لندن زیر نظر بزرگانی چون والتر هنینگ و مری بویس پروریده شد.
زنده‌یاد دکتر یارشاطر در درازای زندگی پربارشان بنیادگذار چندین نهاد فرهنگی بودند: «دانشنامه‌ی ایران و اسلام»، «دانشنامه‌ی ایرانیکا» و «بنیاد ترجمه و نشر کتاب».
هزینه‌ی دانشنامه‌ی ایرانیکا، بزرگ‌ترین پروژه‌ی ایران‌شناسی جهان، از سوی سازمان برنامه و بودجه پرداخت می‌شد ولی پس از رخدادهای سال ۱۳۵۷ خورشیدی این بودجه قطع شد و زنده‌یاد احسان یارشاطر بناچار کلکسیون شخصی خود را، که در بر دارنده‌ی آفرینه‌های (:آثار) تاریخی بود، به دیرینکده‌ی (:موزه‌ی) متروپولیتن فروخت. او این‌چنین از خود گذشت تا چراغ فرهنگ ایران را فروزان نگاه دارد. اکنون این دانشنامه‌ی ارزنده در دانشگاه کلمبیا چاپ می‌شود. نزدیک به ۴۰ ویراستار و ۳۰۰ نویسنده‌ی کارآزموده در زمینه‌ی گردآوری و سامان‌دهی این آفرینه‌ی سترگ شرکت داشته‌اند.
دکتر یارشاطر نزدیک به ۱۰ کتاب به زبان انگلیسی نگاشته‌اند و کتاب‌های ایشان به زبان فارسی چنین است: «الاشارات و التنبیهات» (نوشته‌ی پورسینا، ترجمه‌ی دکتر یارشاطر)، «پنج رساله» (نوشته‌ی پورسینا، ترجمه‌ی دکتر یارشاطر)، «شعر فارسی در عهد شاهرخ»، «داستان‌های شاهنامه»، «داستان‌های ایران باستان»، «نقاشی نوین» و «برگزیده‌ی داستان‌های شاهنامه».
در سال ۱۳۳۳ دکتر یارشاطر «بنگاه ترجمه و نشر کتاب» را بنیاد نهاد تا بهترین آفرینه‌های ادبی جهان به زبان فارسی ترجمه شود. دکتر یارشاطر در نیویورک بنیاد ایران‌شناسی‌ای گشود که دربردارنده‌ی کتابخانه‌ی شخصی زنده‌یاد سعید نفیسی و خود ایشان بود. او سراسر کوشید تا آفرینه‌های کلاسیک ایران به زبان‌های غربی ترجمه شود. به سخنی، با گشایش بنیاد ایران‌شناسی و بنگاه ترجمه و نشر کتاب آفرینه‌های ایرانی به جهان نمایانده شد و آفرینه‌های برگزیده‌ی جهانی به زبان فارسی برای بهره‌گیری پارسی‌زبانان آماده شد.
هفته‌نامه‌ی اَمُرداد درگذشت این استاد بزرگ را به همه‌ی ایرانیان جهان و هازمان (:جامعه‌ی) زبان‌شناسی و ادبی کشور و به‌ویژه خویشان و آشنایان زنده‌یاد دکتر احسان یارشاطر آرامش‌باد می‌گوید و از درگاه خداوند شادی و آرامش روان آن درگذشته را خواهان است.