نیایشگاهی کهن در دل تاریخ

مسجد جامع یا مسجد جمعه‌ی (آدینه) اصفهان که همچنین مسجد جامع عتیق نیز خوانده شده است، یکی از کهن‌‌ترین و باارزش‌‌ترین سازه‌های این شهر است.

بازمانده‌‌هایی که از مهرازی(:معماری) آن برجای مانده، از دوره‌‌ی خلفای عباسی تا زمان دیلمیان، سلجوقیان، ایلخانیان و مظفریان را دربرمی‌گیرد که هر یک در  ساختمان بخشی از آن سهیم بوده‌‌اند. «حسن بیک آق‌‌قویونلو» بخش‌‌های مهمی از این مسجد را ساخت و تزیین کرد و فرمانروایان صفویه به گونه‌ا‌‌ی گسترده‌‌ کار تزیین و بازسازی سازه‌ی آن را به انجام رساندند. کهن‌ترین آخشیج(:عنصر) مهرازی‌‌ای که در بازمانده‌‌های این مسجد یافت شده است پایه‌ستونی است که در پی کاوش‌‌های باستان‌‌شناسی انجام‌‌شده در این مسجد به دست آمده و در پیوند با دوره‌‌ی ساسانی است. آخشیج های تزیینی همانندی در دژ یزدگرد و تیسفون نیز پیدا شده‌‌اند. ازاین‌‌رو، می‌‌توان چنین برداشت کرد که سازه‌ای در پیوند با دوره‌‌ی ساسانی در جایگاه کنونی مسجد جامع اصفهان بوده است.