از آنجا که آیین (:مذهب) از ارزشمندترین نهادهای هازمانی (:اجتماعی) در هند باستان بود، فرمانرواییها نیز زمان و هزینهی زیادی را صرف برپایی نیایشگاههایی میکردند که هم برای ستایش خدایان بود و هم در نیایشگران احساس بزرگی و سرسپردگی را برمیانگیخت.
ابتداییترین ریخت این سازهها که در هزارهی نخست پیش از میلاد آغاز به پدیدار شدن کرد، اِستوپا بود، که در آغاز پشتهی خاکی گردی برای خاکسپاری بود. ولی مردم با گذر زمان این استوپاها را به نیایشگاههای گنبدیشکل دگرگون کردند که از آجرهای پخته یا تکه سنگ ساخته میشد که بیشتر با گچ سفید روی آن نقاشی میشد. آنها همچنین دیوارهای گرد، نرده یا حصارهای دیگری به دور استوپا افزودند که برخی از آنها بسیار بزرگ و پُر آذین شد. از جمله نمونههای برجستهتر استوپای بزرگ در سانچی ، نیایشگاهی بودایی در شمال هند، است. نیایشگاههای هندو نیز از شکل استوپا بهره گرفتند، گرچه بیشتر شکلها پیشرفتهتری را به کار بردند. اینها دربردارندهی پاگوداها بودند که در اصل یک استوپا بود که به سوی بالا در چندین طبقه گسترش یافته بود. نیایشگاههای هندو، به ویژه پس از روزگار گوپتا، بیشتر در فضای درونی و بیرونی با انبوهی از تندیسها و پیکرههای دیگری آدین میشدند که خدایان و کارهای افسانهایشان را به تصویر میکشیدند.