لوگو امرداد
واپسین بازمانده‌ی هنر اصیل نقالی

مرشد سعیدی؛ حنجره‌ی ارغوانی نقالی کهن

morshed saeidiکمیسیون ثبت ملی هرساله از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری  برای ثبت آثار و گنجینه‌های فرهنگی کشور برگزار می‌شود. در اسفندماه سال 1396 خورشیدی نیز این نشست با باشندگی (:حضور) نمایندگانی از استان‌های گوناگون برگزار شد و نام مرشد سید مصطفی سعیدی به پاس 70 سال کوشش و خدمت در زمینه‌ی نقالی به عنوان گنجینه‌ی زنده‌ی بشری در فهرست حاملان میراث فرهنگی ناملموس (نادره کاران) جای گرفت.

مریم نظری ( مدیر عامل خانه نقالی پارس) در این نشست با دفاع از ثبت ملی شدن مرشد سعیدی دیدگاه خود را این‌باره ارائه داد.

پس از جای گرفتن نام مرشد سعیدی در فهرست حاملان میراث ناملموس با مریم نظری به گفتگو نشستیم. وی در آغاز از مرشد سیدمصطفی سعیدی، نامور (:معروف) به آسید مصطفی،نامور (:ملقب) به حنجره ارغوانی به عنوان واپسین بازمانده‌ از نسل نقالان قدیم ایران یاد کرد و گفت: مرشد سعیدی در 13 سالگی برای نخستین‌بار در قهوه خانه‌ی حاج عباس شاخه نبات، پای نقل مرشد کرم می‌نشیند و شیفته‌ی این هنر می‌شود و از همان زمان یادگیری از نقالی در مکتب مرشد کرم را آغاز کرد. مرشد کرم نقالی را هنر انسان‌سازی می‌دانست. حرف زدن و نشستن و برخاستنش درس انسانیت بود و به‌جز تکیه بر نفوذ و توانایی کلام هیچ پیرایه‌ای را در نقلش به کار نمی‌برد. اگرچه مرشد کرم شاگردان بسیاری داشت ولی در میان آن‌ها تنها مرشد سعیدی توانست وام‌دار و نگه دارنده‌ی راه و شیوه‌ی او باشد.

وی در ادامه‌ی این گفتار افزود: هنگامی‌که برای نخستین‌بار در لرستان نقل مرشد سعیدی را دیدم گمانم بر این بود که این هنر منسوخ شده و او تنها کسی است که نقل می‌گوید. به همین شوند (:دلیل) کوشش کردم تا با گشایش خانه‌ی نقالی پارس  شرایطی را برای زنده کردن (:احیای) این هنر و آموزش نسل تازه که راه مرشد سعیدی را ادامه دهند ایجاد کنم. ولی با نخستین کارگاهی که در تهران برگزار کردیم با واقعیتی تلخ رو به رو شدم.

نقالی نه تنها هنری منسوخ شده نبود بلکه به‌گونه‌ی شگفتی رو به رشد بود. می‌توان گفت با دوره‌ی نوینی رو‌به‌رو هستیم که می‌توان از آن  با عنوان «پایان خواب زمستانی نقالی» یاد کرد.

در موج جدیدی که امروزه با آن رو به رو هستیم چون راه ورود به این هنر از شیوه‌های گوناگون بوده، شماری از راه  تعزیه، شماری دیگر از تیاتر و یا شیوه های غیر مستقیم دیگر به نقالی رسیده‌اند، که همگی با شیوه‌ی نقالی اصیل ایران فاصله دارند. از همین‌روی ثبت چهره‌ی مرشد سید مصطفی سعیدی را به عنوان واپسین بازمانده‌ی نسل نقالان قدیم ایران و سبک و شیوه‌ی نقالی وی را با عنوان «مکتب آسید مصطفی» نیازی بایسته بود.

نقالی همان‌گونه که از نامش پیداست، هنری است بر پایه‌ی نقل و کلام. نقالی تنها چوب چرخاندن و عربده کشیدن و کف زدن روی صحنه نیست. نقالی یک مرام است، همان‌گونه که پهلوانی تنها میل و کباده زدن نیست. نقال باید به آنچه که می‌گوید باور داشته باشد وگرنه نقلش بر جان شنونده نمی‌نشیند.

نظری افزود: شیوه‌ی آسید مصطفی به باطن و روح شاهنامه نگاه دارد و به آنچه که در پس پشت داستان‌ها برای بالابردن (:تعالی) روح بشر کارساز است می‌پردازد. تاریخ هنر و ادبیات همواره با این بحران رو‌به‌رو بوده که هرگاه از اندیشه و محتوا  کاسته می‌شود برای پر کردن این کاستی به فیزیک و ظاهر اثر بیشتر پرداخته می‌شود و با آرایه‌ها، بزک کردن کلام، هیاهو و غلو در حرکات، هواس مخاطب از جستجوی محتوا پرت می‌شود. همانند آنچه که در شیوه‌ی بسیاری از نقالان امروزی می‌بینیم که نشان دهنده‌ی نداشتن شناخت کافی و درست از شاهنامه است.

در سبک آسید مصطفی، مرشد حتا اگر به ناگاه عصا از دستش بیفتد شایسته نمی‌داند جلوی مردم خم شود و عصایش را بردارد

و اصول دیگری که بیانشان در این زمان اندک نمی‌گنجد.

وی در پایان افزود: هم‌اکنون تنها پریسا سیمین‌مهر رونده راه و روش مرشد سعیدی است و نیاز است تا با کوشش بیشتری شرایط مورد نیاز برای آموزش و ادامه‌ی راه مرشد سعیدی فراهم شود. چراکه با این روند رو به رشدی که امروزه هنر نقالی با آن رو به رو است اگر تعریف درستی از بن‌مایه (:شاکله‌ی) راستین این هنر نشود بیم آن می‌رود که این هنر اصیل ایرانی به ابتذال کشیده شود.

 

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

2 پاسخ

  1. درود نوروز فرخنده
    بسیار عالی و بجا
    پیروز و شاد باشید
    #اشآ…

  2. با آروزی بهروزی و پیشرفت روز افزون زنده وپایدارباشید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1402-12-29