هنجار و داد در هازمان

ای هستی بخش دانا! «اَشا» نماد راستی و درستی به همراه وهومن نماد نیک‌اندیشی، گره از گرفتاریم خواهند گشود (گاتها 50، بند 1). پارسایانی که برابر هنجار هستی و راستی و پاکی زندگی کنند، در مکانی که از پرتو خورشید تو درخشان است بسر خواهند برد (بند 2). ای مزدا! کسی که نیروی مینوی خشترا و وهومن راهنمای او در زندگی هستند، به اشا یا سرچشمه حقیقت خواهد رسید (بند 3).

دانالد ترامپ کمتر از دو هفته از ورود به کاخ سفید به وعده‌ی انتخاباتی خود در مورد مهاجران عمل کرد. رییس‌جمهور منتخب با صدور فرمان اجرایی خود صدور ویزا و ورود به آمریکا را برای اتباع هفت کشور مسلمان، از جمله ایران منع کرد. این فرمان ورود پناه‌جویان به آمریکا را نیز به مدت 120 روز به حال تعلیق درآورد. ادعای رییس‌جمهور خودکامه‌ی جدید »محافظت از ملت آمریکا در برابر حملات تروریستی اتباع خارجی« بود. کسی باور نداشت که در اجرای فرمان پرقدرت‌ترین دولت‌مرد جهان آزاد خللی به وجود آید.

با اعتراض و شکایت بلافاصله فعالان مدنی در آمریکا، یکی از قضات ایالت واشنگتن آمریکا با صدور حکمی، سیاست مهاجرتی ترامپ را به چالش کشید و آن را علیرغم اعتراض کاخ سفید، به طور موقت تعلیق کرد. جیمز رابرت یکی از قضات فدرال شهر سیاتل ایالت واشنگتن آمریکا طی حکمی، دستور لغو موقت سیاست مهاجرتی دونالد ترامپ رییس‌جمهوری این کشور، مبنی بر ممانعت از ورود اتباع هفت کشور را به خاک آمریکا برای یک بازه‌ی زمانی ۹۰ روزه صادر کرد. وزارت خارجه آمریکا به دنبال دستور قاضی فدرال مبنی بر لغو موقت دستور مهاجرتی دانالد ترامپ اعلام کرد: ما دستور لغو موقت ویزاها را ابطال کرده‌ایم. در پیام توییتری ترامپ در این‌باره آمده بود: حکم این قاضی که مانع از اجرای قانون در کشور ما شده است مضحک بوده و لغو خواهد شد.

در نهایت، تقاضای تجدیدنظر کاخ سفید آمریکا نیز توسط قاضی تجدیدنظر مردود اعلام شد. فرمان تعدیل‌شده‌ی بعدی رییس‌جمهوری آمریکا نیز به همین سرنوشت دچار شد. صدور ویزا و ورود اتباع این کشورها، از جمله ایران، از سر گرفته شد. در اینجا باید به تمدن و دموکراسی غرب آفرین گفت که حتا ریاست‌جمهوری نمی‌تواند از قانون تخطی کند. قانون، که توسط نمایندگان مردم به تصویب رسیده، وابسته به فرد و مقام نیست. آزادی به معنای هرج و مرج یا سلیقه و شرایط نیست، بلکه به معنای توان استفاده از خرد در رسیدن به اهداف در چارچوب هنجار و قانون است. همه در برابر قانون برابرند، و تنها اندیشه‌ی نیک و هنجارمند پیروز است.

شورای نگهبان جمهوری اسلامی با یک تصمیم ناگهانی اعلام کرد که نامزدهای شهر و روستا نمی‌توانند جزو اقلیت‌های مذهبی باشند. این در حالی است که بر اساس تبصره‌ی یک ماده 26 قانون شوراها، اقلیت‌های دینی شناخته‌شده در قانون اساسی به جای اسلام باید به اصول دین خود اعتقاد و التزام عملی داشته باشند. این قانون در خورداد 1375 در مجلس شورای اسلامی تصویب شده بود و شورای نگهبان آن را تایید کرده بود. آقای دکتر اختیاری در نامه‌ای به ریاست مجلس، که بلافاصله آقای لاریجانی آن را تایید و همراهی کرد، خواستار اعمال قانون و احترام به قانون اساسی شد. در نهایت، نامه‌ی شورای نگهبان منتفی شد. با رایزنی با هیات نظارت مرکزی و هیات نظارت استان‌ها، نامزدهای غیرمسلمان شوراهای شهر و روستا تایید صلاحیت شدند.

شورای نگهبان، شامل 6 فقیه دینی و 6 حقوقدان، بالاترین مرجع تایید قوانین، تایید صلاحیت و نظارت بر انتخابات است. شورای نگهبان بسیاری از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی را به دلیل عدم تطابق با قانون اساسی و یا فقه اسلام برگردانده است و برخی از شخصیت­های مشهور متقاضی انتخابات را رد صلاحیت کرده است. آیت‌اله احمد جنتی، عضو فقها و دبیر شورای نگهبان، ریاست سابق مجلس خبرگان رهبری و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، شخصا تصمیم شورای نگهبان درباره‌ی نامزدهای اقلیت‌های دینی را شخصا به ریاست‌جمهوری و روزنامه‌ی رسمی کشور ابلاغ کرد. هیچ‌کس باور نداشت که در تصمیم شورای مقتدر نگهبان خللی وارد شود.

در قانون اساسی ایران، زرتشتیان به عنوان اقلیت دینی رسمی شناخته شده­اند. در جمهوری اسلامی ایران، ایرانیان زرتشتی از آزادی و آسایش نسبی برخوردارند. زرتشتیان در ایران، تحت نظارت مراجع قانونی مشخص، امور داخلی خود را مدیریت می‌کنند. گرچه اکثریت نزدیک به تمامی مردم ایران مسلمان هستند، زرتشتیان پا به پای هم‌وطنان مسلمان در آبادانی کشور و جنگ تحمیلی بی­دریغ خدمت کردند. زرتشتیان ایران التزام عملی و اعتقاد دینی خود را ثابت کرده­اند و در دوره‌ی گذشته اعضای شورای شهر زرتشتی بودند. در نظام ولایت فقیه و مردم­سالاری دینی، مصلحت نظام بر قوانین روزمره‌ی کشور برتری دارد. ولی نامه‌ی ناگهانی شورای نگهبان بیرون از مسوولیت شورا و فاقد مراحل قانونی بود. در هنجار و قانون حاکم بر کشور، حرکت به‌هنگام و خردمندانه‌ی نماینده توانست دوباره داد را حاکم کند.

با وجود ناهنجاری و بداندیشی مقطعی در همه‌ی کشورها، جهان به سطحی از تمدن رسیده که گفتمان و منطق می‌تواند هنجار و قانون را دوباره برقرار کند. در این راه، جمهوری اسلامی ایران از مدعی­ترین کشورهای پیشرفته‌ی دنیا کم ندارد. در کشور اهورایی ایران، جهان‌بینی چندهزار سال پیش زرتشت می­آموزد که وهومن (نیک‌اندیشی و تدبیر) همراه با اشا (هنجار و قانون) به خشترا (شهریاری و پیروزی) خواهد انجامید. نیازی به جنگ و آشفتگی نیست. فروزه­های آفرینش، راه‌گشای آسایش و آرامش و آبادانی در هازمان ما خواهند شد.

در بخش دوم این یادداشت به جهان‌بینی زرتشت برای زندگی و هازمان خواهیم پرداخت و این‌که خوشبختی و توانایی در گات‌ها از اشا همراه با وهومن است. در بخش سوم و نهایی یادداشت به گزینش سرداران نیک­‌اندیش و هنجارمند هازمان خواهیم پرداخت.

ایدون باد.

مهران سپهری، هموند هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف