تپه بسیار عظیم باستانی «دهنو» در پیرامون چغازنبیل که آن را به پرستشگاه ایلامی «شوتروك ناهونته»، شاه ایلام میانه و الهه «منزت» نسبت میدهند، روزهای بسیار ناخوشی را پشت سر میگذراند و به شدت آسیب دیده است.
رومن گریشمن سرپرست فرانسوی گروه باستانشناسی شوش براین باور است شهری که پرستشگاه ایلامی «شوتروك ناهونته»، شاه ایلام میانه در آن ساخته شده و در حال حاضر به تپهای به نام دهنو نامور است، به «هوپشن» معروف است.
دبیر و سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان به خبرنگار امرداد گفت: «در بازدیدی که چهاردهم اسفند 95 از تپه باستانی دهنو داشتم متوجه شدم که کشاورزی، ساخت جاده، ایجاد زهکش، بارانهای سیلابی، حفاریهای غیرمجاز، مرمت نکردن ترانشهها و نپوشیدن بخشی از آن گمانه ها باعث به وجود آمدن شكاف های بسیار متعدد و عمیق در تمام قسمت های تپه مهم دهنو شده است. در نتیجه این شکاف ها، لایههای گوناگون معماری که نمودی از زندگی بشری به شمار میرود در این اثر مشهود و ملموس است.»
مجتبی گهستونی افزود: «تپه دهنو در مکانی قرار دارد که آثار تاریخی شهر “دورانتاش” و چغازنبیل در نزدیکی آن جای دارد. البته تپهی بزرگ دهنو زمانی ارزش آن چندان افزوده میشود که در پیرامونش به فاصلههای کم و زیاد محوطههایی همچون تپه کفتار، تپه جنگل، چغامیش، چغاپهن، ابوفندوا، هفت تپه و… را در کنار خود جای داده است.
این کنشگر(:فعال) میراث فرهنگی گفت: «اگرچه تپه دهنو در هفتم مهر 1381 به شماره 6140 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است اما عملیات تعین عرصه و حریم آن انجام نشده است. اما یک دهه پس از ثبت ملی آن یعنی در سال 1391 پژوهشگران ایرانی و آلمانی كار شناسایی و گمانهزنی تپه تاریخی “دهنو” فقط در یک فصل کاوش در آن را آغاز كردند که به نظرم با توجه به مضطرب بودن محوطهی دهنو تداوم کاوشها و البته نگهداری آن ضرورت دارد.»
وی در دنباله گفت: «با توجه به اینکه تپه دهنو در مرز سه شهرستان شوش، دزفول و شوشتر جایدارد اما بیتوجهی به این محوطه به شدت غمبار است. با اینکه اداره های هر سه شهرستان نسبت به این تپه ادعاهایی دارند اما وضعیت غمبار این تپه بسیار نگران کننده است. ظاهرا سرپرستان امر، یعنی پژوهشکدهی باستانشناسی و سازمان میراث فرهنگی و باستانشناسان که در این محوطه حفاریهای منسجمی كه بر اثر مطالعات گسترده باشد، انجام نداده اند، چشم به اتفاقاتی همچون دستاندازی لودرها و دیگر ماشینهای سنگین دوختهاند تا شاید توجیهی برای دریافت حکم ماموریت و سرکشی به این تپه پیدا کنند. اینکه منتظر باشند تا لودری به جایی برخورد كند و آثاری بیرون بیاید تا بر اثر آن كار حفاری را انجام دهند دور از شان یک نهاد فرهنگی است. »
وی پافشاری کرد: «تپه دهنو که پیوند فرهنگی و تاریخی بیشتری با شوش دارد. شهری که پایتخت ایلامیان و هخامنشیان بوده است و پایتختی آن از نزدیک به سال 2700 قبل از میلاد آغاز و تا پایان امپراتوری هخامنشی دنباله داشته است. یعنی این شهر سه هزار سال پایتخت بوده است.»
گهستونی یادآور شد: «با مشاهداتی که از تپه دهنو داشتم متوجه شدم قهر طبیعت و بیوفایی انسان منجر به تخریبهای بیشماری در آن شده است. اینکه رسانهها همیشه از نهادهای متولی حفظ میراث فرهنگی و باستانشناسان جلوتر هستند و این نهادهای مسوول توانایی ندارند تا به وظیفهی ذاتی خود و اقناع دولت برای دریافت حمایتهای مالی و معنوی بکوشد باید غصه خورد و شرمنده شد که میراث فرهنگی یک کشور متمدن چنین مورد هجوم قرار میگیرد.»
دبیر و سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان گفت: بخش بزرگی از همهی آثار و محوطهها و بناهایی که از خوزستان ثبت ملی و جهانی شدهاند، به واسطه طمع حفاران و معارضین در معرض انواع تهدیدها هستند و ظاهرا قرار نیست برای نجاتبخشی آنها که ازسوی حفاران، کشاورزان و دیگر معارضین دچار آسیبهای جدی شده اند تلاشی صورت بگیرد.
وی همچنین به گفتهی تنی چند از بومیان منطقه گفت: «با برخی از کشاورزانی که در پیرامون محوطه کشت میکردند گفتوگوهایی داشتم. آنها براین باور بودند که باید حضور میراث فرنگی ملموستر باشد. همچنین درخواست داشتند که با جذب یک یا دو تن از اهالی روستا به عنوان یگان حفاظت در تپه مهم دهنو موافقت شود.»
همچنین حمیدرضا فرخ احمدی باستانشناس براین باور است: «هر اندازه حفاریهای باستانشناسی بیشتر باشد، سایتهای بیشتری بیرون كشیده میشود و بناهای بیشتری پدید میآیند و گردشگران بیشتری به این سو خواهند آمد. البته این حفاریها باید به شرط حفاظت صورت گیرد. اگر حفاظتی وجود نداشته باشد بهتر است كه این آثار از زیر خاك بیرون نیایند و دست نخوره باقی بمانند.»
این باستانشناس گفت: «شوربختانه به رغم اینكه ایرانیها حفاریهای باستانشناسی انجام دادهاند اما كمتر توانستهاند بناهای بزرگی كه بتوان از آنها در جذب گردشگر استفاده كرد را از دل خاک بیرون بیاورند.»
عبدالمجید ارفعی متخصص زبانهای باستانی در تایید ارزش تپه دهنو، با مقدمهای می گوید: «مهمترین نکته این است که بتوانیم شهر تاریخی شوش را حفظ کنیم. وارون(:برخلاف) بسیاری از تپههای خوزستان که روزبهروز از بین میروند باید تپههای باستانی شوش را حفظ کنیم. تپه باستانی دهنو اگر ثبت جهانی شود، میتوانیم از ویرانی(:تخریب) آن جلوگیری کنیم. چون دهنو یک تپه باستانی و تاریخی است که به گمانم(:احتمالا) دومین زیگورات بزرگ ایران و خاورمیانه است.»
گفتنی است که انجام عملیات ژیوفیزیك كه در چند سال گذشته توسط مفیدی ـ سرپرست گروه آلمانی دانشگاه ماینز ـ صورت گرفت، معبدی را نشان داد كه بخشی از آن براثر شكاف از میان رفته است. تپه دهنو برای نخستین بار به وسیله یك پزشك آلمانی به نام «گرملیزا» با شسته شدن دامنه تپه براثر باران و نمایان شدن چند آجرنوشته شناسایی شد. همچنین گیرشمن همراه با «استو» زبانشناس گروه باستانشناس مستقر در شوش با بررسی این آجرنوشتهها این پرستشگاه ایلامی را به شوتروك ناهونته، شاه ایلام میانه وابسته دانست.
فرتورها از مجتبا گهستونی است.
یک پاسخ
افسوس که مسولان اصلا به اثار فرهنگی و باستانی ایران اهمیت نمی دهند