«همدان» یکی از کلان‌شهرهای ایران است که در منطقه‌ی باختری(:غربی) و کوهستانی ایران جای دارد و از جمله شهرهای سردسیر است. این استان از لحاظ جمعیت چهاردهمین و از لحاظ مساحت بیست‌وسومین استان کشور به شمار می‌آید. بزرگ‌ترین شهرهای این استان شامل همدان، ملایر، نهاوند و تویسرکان است.
«همدان»، در گذشته «اِکباتان» یا «هگمتانه» نیز خوانده می‌شد. «اِکباتان» نام یونانی و «هگمتانه» نام ایرانی نخستین مرکز حکومتی پادشاهی ماد بوده که به چم(:معنی) محل گردهمایی(:اجتماع) است. این شهر باستانی در دوره‌ی امپراتوری‌های ماد و هخامنشی پایتخت بوده است. همدان در کتیبه‌های شاهان میان‌رودانی(عراق کنونی) به نام «اَمدانه» یاد شده است که نشان می‌دهد پیش از به قدرت رسیدن مادها نیز این شهر فعال بوده است. پیرو گفته‌های «هرودت» تاریخ‌نگار یونانی، شهر دارای 7 دیوار یا حصار تودرتو بود که هرکدام با رنگی آراسته شده و کاخ شاه در مرکز آن جای داشت.
«هگمتانه» کهنترین پایتخت ایران در دامنه‌ی الوند با دو کتیبه‌ی داریوش‌شاه و خشایارشا می‌درخشد. این شهر دارای جاذبه‌های تاریخی و تفرج‌گاه‌های بسیاری است. درون شهر همدان آرامگاه‌های «ابن‌سینا» و «باباطاهر»، موزه‌ی مردم‌شناسی «حمام قلعه»، آرامگاه «استر و مُردخای»، «تپه و موزه‌ی هگمتانه»، «گنبد علویان» و بازار تاریخی شهر جای دارند که از مهم‌ترین دیدنی‌های آن هستند. محوطه‌ی «گنج‌نامه» یکی از جاذبه‌های بیرون از شهر همدان است که هم قدمت دارد و هم طبیعت. آب دایمی این آبشار از بلندای نزدیک به 12 متر سرازیر می‌شود. دو کتیبه‌ی باستانی به خط میخی در مسیر سمت چپ آبشار جای دارند که یکی به فرمان داریوش‌شاه و دیگری به فرمان خشایارشا در این‌جا کنده شده‌اند. از دیگر شگفتی‌های همدان وجود ناموَرترین غار آبی ایران یعنی غار «علیصدر» است که در 68 کیلومتری مرکز این شهر قرار گرفته است.
در این استان علما و دانشمندان بزرگی پرورش یافته‌اند. مشاهیر پس از اسلام شهر همدان بزرگانی چون «باباطاهر» که از شاعران نامدار سده چهارم هجری است، بدیع‌الزمان همدانی نویسنده‌ی کهنترین کتاب در فن مقامه‌نویسی، «ابوالعلی حسن عطار» از بزرگان ادب و از مشاهیر نحو و لغت و حدیث در سده چهارم هجری، «عین القضات همدانی» از نوابغ سده پنجم هجری دارای آثاری در کلام، حکمت، عرفان و ادب پارسی، «ابن صلاح همدانی» پزشک و ریاضی‌دان سده پنجم و ششم هجری، «خواجه رشیدالدین فضل‌الله» از وزرا، دانشمندان و پزشکان صاحب‌نظر سده ششم و هفتم هجری، «میر سید علی از عرفا» و رهروان سیر و سلوک سده هفتم هجری و «میرزاده عشقی» یکی از ستارگان فروزان شعر و نثر نمایشنامه در دوران انقلاب مشروطیت هستند.
«هوشنگ ایرانی» پدر شعر سوررئال فارسی و شعر نو عرفانی ایران، «احسان یارشاطر» بنیان‌گذار و سر ویراستار دانشنامه‌ی ایرانیکا، «مصطفی رحماندوست» شاعر، نویسنده و مترجم کتاب‌های کودکان و نوجوانان و بسیاری از مشاهیر به‌نام دیگر، شخصیت‌های دوران معاصر استان همدان هستند.
زبان بیش‌تر مردم استان همدان زبان فارسی است. فارسی‌زبانان بیش‌ترِ ساکنان مرکز استان را شکل می‌دهند و از کهنترین مردمان این ناحیه به شمار می‌آیند. البته در این استان زبان‌ها و گویش‌های گوناگونی رایج است که فارسی، ترکی، لری، لکی، کردی از مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌آیند.
لازم به یادآوری است که شهر «لالجین» نامور به پایتخت سفال ایران، یکی از مهم‌ترین گستره‌های گردشگری و توریستی است که در شمال استان همدان جای دارد. از دیگر شهرهای همدان می‌توان به ملایر اشاره کرد که دارای باغ‌های حاصل‌خیز انگور بوده و روستاهای زیادی را نیز در خود جای داده است.
با توجه به پیشینه‌ای که همدان دارد گفتنی است که این شهر به عنوان یکی از 6 شهر تاریخی و فرهنگی کشور شناخته می‌شود که البته به جز جاذبه‌های درون و برون شهری یاد شده در بخش‌های بالایی، دارای جاهای دیدنی و گردشگری بسیاری است.
